Wat is een planetarium?
Een planetarium laat zien hoe de sterrenhemel er uit ziet. Sinds 1924 kun je het eerste planetarium bewonderen. Bij dit eerste model werd gebruik gemaakt van lichtprojectie. De gehele sterrenhemel kan op deze manier worden getoond. Eise Eisinga maakte gebruik van een raderwerk wat bestond uit houten hoepels, ijzeren pinnen en schijven. Een slingeruurwerk zorgt er voor dat alles wordt aangestuurd. Acht hemellichamen komen dan in beweging, namelijk de aarde, zon, maan en planeten Venus, Mercurius, Mars, Saturnus en Jupiter. Ten tijde van het realiseren van dit planetarium waren alleen deze planeten bekend.
Werelderfgoed
Sinds 19 september 2023 is het Eise Eisinga planetarium uitgeroepen tot werelderfgoed. Dat heeft het Werelderfgoedcomité Unesco besloten. Unesco erkent met deze inschrijving de unieke en uitzonderlijke waarde van dit planetarium.
Oudste Planetarium
Het Eisinga planetarium is het oudste ter wereld. Werd gebouwd tussen 1774 en 1781. Eise Eisinga was, ten tijde dat hij het planetarium samen met zijn vader, broers en enkele vaklieden bouwde, wolfabrikant. Het planetarium bevindt zich aan het plafond van de woonkamer waar Eise toen woonde. Op het moment dat het klaar was, gold dit planetarium als het grootste van de wereld.
Ticket reserveren
Het museum is alleen toegankelijk met een van te voren gereserveerd ticket. Het planetarium is het gehele jaar open. In de wintermaanden is het museum dicht op de maandagen. Tussen april en oktober zijn ook de maandagen toegankelijk.
Tijdelijke exposities
Regelmatig zijn er wisselende exposities te bekijken.Deze zijn altijd gebaseerd op actuele onderwerpen. Meestal over sterrenkunde in het algemeen of over planetaria. Op de website kun je zien welke tentoonstellingen te zien zijn. Op dit moment is dat “Het astronomisch kabinet van Paulus en Ghiesbregt”. Het planetarium is verkozen tot kidsproof museum.
Vaste expositie
De planetariumkamer laat het inginieuze werk van Eise Eisinga zien. Maar daarnaast is er een fantastische collectie astronomische instrumenten en een moderne expositie over het heelal en het zonnestelsel. Ook de voormalige wolkammerij van desinga is te bewonderen. De filmzaal laat documentaires zien die betrekking hebben op de astrologie. Het museum is gevestigd in het historische woonhuis van Eise en zijn gezin.
Interactieve expo
De interactieve expo is voor iedereen interessant. Je leert hoe je een telescoop moet gebruiken en hoe de zons- en maansverduistering ontstaat. Wat weeg je wanneer je op de maan rond zou lopen? Je kunt zelf de aarde in beweging brengen en het raderwerk van Eisinga laten draaien. Alle vragen en wetenswaardigheden worden in de interactieve expo gezien en beantwoord.
Veelgestelde vragen
Wat is, kort gezegd, een planetarium?
Een planetarium laat zien hoe de sterrenhemel er uit ziet.
Welke planeten waren tijdens de bouw van het planetarium in 1774 bekend?
Venus, Mercurius, Mars, Saturnus en Jupiter waren deze planeten bekend.
Wanneer werd het planetarium uitgeroepen tot werelderfgoed?
Sinds 19 september 2023 is het Eise Eisinga planetarium uitgeroepen tot werelderfgoed.
Wat is belangrijk ten aanzien van een bezoek aan het planetarium in Franeker?
Tickets moeten altijd vooraf on-line gereserveerd worden.
Wiat houdt de interactieve expo van het planetarium in?
Je leert hoe je een telescoop moet gebruiken en hoe de zons- en maansverduistering ontstaat. En bijvoorbeeld, wat weeg je wanneer je op de maan rond zou lopen? Allemaal vragen die in de interactieve expo worden beantwoord.
